Plac Hrabiego Sperańskiego (1669-1790 – Kremlowski, początek XIX—1935 — Tichwiński, Gostinodworski, Hrabiego Sperańskiego; od 1935 do 2016 – Plac Kirowa) – główny plac Irkucka; znajduje się w dzielnicy prawobrzeżnej, w historycznym centrum miasta między ulicami Lenina i Suche-Batora. Obecnie to tylko niewielki fragment placu o tej samej (po wydzieleniu skweru z placu).
Historia
XVII—XVIII wiek
Plac ma bogatą historię, ma ponad 300 lat. Powstał tuż za południową ścianą kremla irkuckiego około 1670 roku i odpowiednio otrzymał nazwę „Kremlowski”. Teren był bagnisty, stopniowo go osuszano. Następnie plac niemal natychmiast stał się centrum handlu i rozrywki dla mieszkańców i gości Irkucka. Sprzedawano tu futra, drewno i herbatę, kupowano towary zagraniczne, podróżni zatrzymywali się na postój i wyposażali się w drogę.
Pod koniec XVIII wieku kreml został rozebrany, a plac otrzymał nazwę Gostinodworski, a później – Tichwiński – po kościele Tichwińskim, który stał po jego południowej stronie.
Hrabia Michaił Michajłowicz Sperański — rosyjski działacz społeczny i państwowy, reformator, prawnik. Pochodzący z nizin społecznych, dzięki swoim umiejętnościom i pracowitości zwrócił uwagę cesarza Aleksandra I i, zdobywszy jego zaufanie, poprowadził jego działalność reformatorską. W latach 1816-1819 gubernator penzeński, w latach 1819-1821 syberyjski gubernator generalny. Pod Mikołajem I kierował pracami nad kodyfikacją prawa, kładąc podwaliny pod teoretyczne prawo (nauki prawne) w Rosji. Uczestniczył w wychowaniu carewicza Aleksandra Mikołajewicza.
XIX-XX wiek
Na początku XIX wieku na plac przeniesiono dwór gościnny, który dawniej znajdował się na brzegu Angary. Zimą wylewano tu lodowisko. Stopniowo plac rozrastał się i znane współcześnie rozmiary zyskał już pod koniec XIX wieku. Przyczynił się do tego także pożar z 1879 roku. Zniszczył on wszystkie zabudowania placu, w tym dwór. Kościół i niektóre inne budynki siłami mieszczan udało się uratować, zniszczonych nie odbudowano.
W tamtych czasach plac miał unikalny zespół architektoniczny składający się z instytucji religijnych i edukacyjnych, ale został on prawie całkowicie utracony wraz z ustanowieniem władzy radzieckiej. Zniszczono ponad połowę wszystkich budynków, w tym Cerkiew Tichwińską i katedrę Kazańską, mieszczącą do 5000 osób.
W drugiej połowie XX wieku sytuacja normalizowała się. W 1961 w centrum placu rozebrano skwer z fontanną i ławkami, zagospodarowano pobliski teren i budynki. W 1970 roku rozpoczęto budowę gmachu Urzędu Miasta.
Siergiej Mironowicz Kirow — rosyjski rewolucjonista, radziecki działacz państwowy i polityczny. 1 grudnia 1934 został zamordowany. Zabójstwo Kirowa było pretekstem do rozpoczęcia masowych represji w ZSRR, znanych jako “Wielki Terror”.
Obecnie na skwerze i na placu odbywają się główne imprezy miejskie i masowe uroczystości ludowe, w tym parada wojskowa w Dzień Zwycięstwa i „maslenica”. Latem działa fontanna, a zimą stawia się choinkę i organizuje lodowe miasteczko z lodu bajkałskiego i angarskiego. Dla mieszkańców skwer jest miejscem wypoczynku, spacerów i spotkań. Na terenie placu można korzystać z bezprzewodowego dostępu do Internetu.
W 2001 na miejscu wcześniej stojącej katedry Kazańskiej postawiono kaplicę upamiętniającą przeszłość i ku czci trzeciego tysiąclecia chrześcijaństwa na Rusi.
W 2007 roku na Placu Kirowa przeprowadzono globalną rekonstrukcję: pojawiły się nowe ogrodzenia i chodniki, tereny zielone zostały prawie całkowicie zastąpione.
26 maja 2016 odcinek północnej części placu poza skwerem otrzymał status placu z nazwą Plac Hrabiego Sperańskiego.
