W 1696 młody car Piotr I poprowadził swoją armię do szturmu Azowa i zatrzymał się na odpoczynek na stepie Dońskim w pobliżu małej rzeki. Jeden z żołnierzy znalazł duży, czarny, błyszczący kamień w pobliżu obozu. Znalezisko zostało przyniesione do carskiego namiotu. Piotr, ujrzawszy dziwny kamień, powiedział: “Ten minerał, jeśli nie nam, to naszym potomkam wielce przydatny będzie!». Później, w 1721 roku, znawca złóż naturalnych Grigorij Kapustin odkrył węgiel w pobliżu rzeki Kundriuczej. Car Piotr został o tym poinformowany i natychmiast wydał dekret o poszukiwaniu złóż węgla kamiennego nad Donem
Węgiel nad Donem został znaleziony, ale odrzucony w Bergkollegii, gdzie pracowali cudzoziemcy. Starali się oni utrudnić rozwój górnictwa węgla kamiennego w południowej Rosji. Niemniej jednak Kapustin udowodnił, że węgiel z Donu “daje ciepło wielkie” i nadaje się do wykorzystania w kowalstwie.
1805 – założono gospodarstwa Własówka, Popówka i Maksymówka. 1807 – w zarządzie wojskowym zarejestrowano, jako miejscowość przy Hruszówce, Chutor Popowski, będący zalążkiem miasta. Pierwsza kopalnia, według opisu Francuza Duvala, który odwiedził Chutor Popowski w 1809 roku była typu studniowego, a druga, położona nieco na północ, była otwarta, typu kamieniołomowego.
Główne znaczenie dla powstania miasta miała Kopalnia Gruszewska założona w 1836 roku, w pobliżu której jednocześnie powstawała osada Gruszówka. Równolegle kopalnia Kopalnia Gruszewska zamieniała się w miejsce stałej wizyty wielu przedstawicieli rosyjskiej administracji rządowej i przedstawicieli z dziedziny nauki. Tak wielkie zainteresowanie Gruszówką było podyktowane zapotrzebowaniem Rosji na antracyt, a przy jego wydobyciu pojawiało się wiele problemów: brak rąk do pracy, brak sprzyjających warunków do wywozu wydobytego węgla.
I już w 1836 roku ukazał się dekret o obowiązkowym przekazaniu kilku miejsc, na których znaleziono złoża antracytu, w posiadanie wojsku. Dlatego pierwszymi węglarzami byli tylko przedstawiciele Kozaków: Koszkin, Fomin, Lewicki, Gałuszkin. W tamtych czasach powiat gruszewski zajmował pierwsze miejsce w wydobyciu węgla.
Stopniowo zaczęły się otwierać kopalnie, z których pierwsza została założona przez Rosyjskie Towarzystwo Żeglugi Parowej i Handlu i otrzymała nazwę “Nadieżda”. Rozwój górnictwa węgla kamiennego, budowa kopalń doprowadziła do powstania osady Gruszewskiej 3 października 1867 roku, która została uznana za “miasto górnicze z wszystkimi prawami nadanymi miastom w ogóle”.
Z czasem nastąpił stopniowy proces zasiedlania miasta, budowy ulic, kościołów, szpitali i placówek oświatowych. Początkowo głównymi mieszkańcami osady byli kupcy, przedsiębiorcy, duchowni i ludzie zajmujący się transportem węgla.
3 stycznia 1883 Rada Państwa podjęła decyzję o przekształceniu osady górskiej w Miasto Aleksandrowsk-Gruszewski (ku pamięci cesarza Aleksandra II). Przyczyniło się to do rozwoju miasta, budowy instytucji państwowych, katedr, bibliotek, gimnazjów, powstania nowych ulic i wzrostu liczby ludności. Zabytkiem tego okresu był Sobór Piotra i Pawła.
Być może Miasto zostało nazwane na cześć tego cesarza, ponieważ pierwsze kroki górska wioska na Gruszówce stawiała właśnie w okresie jego panowania, a do 1881 roku nie była to już tylko wieś, ale małe miasteczko z dość rozwiniętym przemysłem. Za panowania cesarza Aleksandra II wydano różne dekrety i przepisy umożliwiające rozwój górnictwa w kraju, dzięki którym rozwijały się miasta górskie.
11 lutego 1920 roku postanowieniem Dońskiego Rewolucyjnego Komitetu Gubernialnego miasto Aleksandrowsk-Gruszewski przemianowano na miasto Szachty.
W okresie władzy radzieckiej rozpoczyna się techniczna przebudowa kopalń, liczba ludności liczy 136 tysięcy osób, rośnie liczba nowych instytucji: Kino “Ojczyzna”, Dom drukarski, mieszkalne wielopiętrowe domy, osiedla, Kombinat “Rostowugol”. Do 1939 roku Szachty były uważane za wysoko rozwinięte miasto przemysłowe, ale II wojna światowa postawiła przed nim zupełnie inne zadania: trzeba było przebudować gospodarstwo na sposób militarny, przeprowadzić masową mobilizację zasobów ludzkich i materialnych, wysyłając je na pomoc na front.
22 lipca 1942 miasto Szachty zostało zdobyte przez niemiecką armię faszystowską. Przez cały okres wojny miasto i jego ludność mocno ucierpiały: zniszczono wiele budynków i zabytków kultury, instytucji państwowych i oświatowych. Ludność została poddana strasznym męczarniom i masowym rozstrzeliwaniom bez procesu i śledztwa. Jednak pomimo znacznych zniszczeń miasto po wojnie zaczęło się szybko rozwijać. W latach 50 – tych i 90-tych zostało otwartych i zbudowanych wiele nowych przedsiębiorstw, takich jak Kombinat mleczny miasta Szachty, Państwowa Fabryka Obuwia, fabryka bawełny, fabryka “Gidropriwod”; centra kulturalno-edukacyjne: muzeum historyczno -krajoznawcze, Plac Zwycięstwa, Pałac Sportu, kino “Aurora” itp.
Dziś Szachty zajmują trzecie miejsce pod względem liczby ludności w regionie Rostowa, drugie pod względem powierzchni, czwarte pod względem wielkości produkcji przemysłowej. Do tej pory, pod względem tempa wzrostu inwestycji, miasto Szachty zajmuje pierwsze miejsce wśród miast i dzielnic regionu Rostów nad Donem, włączając miasto Rostów nad Donem. W mieście jest ponad 3500 przedsiębiorstw wszystkich form własności, zatrudniających około 90 tys. ludzi.
Ewelina Biernaś, studentka II roku Filologii Rosyjskiej Uniwersytetu Gdańskiego, studia pierwszego stopnia