Cztery kilometry od miasta Usolje Sibirskoje w Obwodzie Irkuckim znajduje się wioska Telma. Podróżując do Bajkału z Zachodniej Syberii samochodem i z Dalekiego Wschodu do europejskiej części Rosji, nie można nie zobaczyć Telmy
Telma jest jednym z pierwszych osiedli fabrycznych Syberii Wschodniej. W 1731 roku, na polecenie Witusa Beringa, na brzegu rzeki Angary w miejscu, gdzie wpływa do niej mała rzeka – Bolszaja Telminka, zbudowano państwową fabrykę żelazną, której produkty miały na celu wyposażenie statków jego wyprawy. Jednak najbardziej jesteśmy dumni ze świątyni telmińskiej.
Świątynia znajduje się na wzniesieniu nad brzegiem małej zapory utworzonej przez wody rzeki Telma. Dzięki temu Kościół jest widoczny ze wszystkich stron przy wjeździe do miejscowości. Niesamowite piękno, wdzięk i nocne oświetlenie świątyni. Wystrój wnętrz, malowidła, ikony i dekoracje są bezcenne. Jedna z najbogatszych świątyń Obwodu Irkuckiego przed rewolucją 1917 roku, z ciekawą i tragiczną historią, nierozerwalnie związaną z rozwojem nie tylko Syberii, ale także Dalekiego Wschodu. Według opowieści miejscowego duchownego to właśnie w Telmie zaczął przygotowywać swoją wyprawę kamczacką Witus Bering.
Murowaną cerkiew we wsi zaczęto budować 9 czerwca 1814 z inicjatywy dyrektora fabryki I. I. Sokołowskiego. Tak więc, według legendy zapisanej w opisach kościelnych, cerkiew zbudowali włoscy mistrzowie. Inne źródła podają, że wzniesiono ją według projektu jakiegoś wygnańca przypisanego do fabryki i wymienione są nazwiska mistrza I. I. Shorina i artysty-architekta Muchina. Istnieje również przypuszczenie o udziale w projektowaniu irkuckiego architekta J. I. Kruglikowa, który rzekomo sporządził projekt pod wpływem twórczości wybitnego rosyjskiego architekta M. F. Kazakowa.
Kościół tradycyjnie postawiono na najwyższym miejscu, na wzgórzu, u podnóża którego stworzone sztuczne jezioro. Wyrazista, skierowana w górę sylwetka budynku odbija się w jego wodach, tworząc bajkową iluzję lustra. Jest to jeden z nielicznych kościołów, który zachował się niemal w pierwotnej formie. Świątynia słynie z tego, że przetrwała od czasów prześladowań religii, będąc miejscem dziedzictwa kulturowego naszej okolicy.
Istnieje legenda o ikonie Matki Bożej “Wszystkich opłakujących radość”: mieszkańcy miejscowości Telma mówią, że w 1936 roku, kiedy zrujnowano kościół, wyniesiono z niego wszystkie ikony, aby przekazać je do funduszu państwowego. Ikony Matki Bożej “Wszystkich opłakujących radość” z ikonostasu nie udało się oderwać, trzeba było przykryć ją tkaniną i pozostawić w cerkwi. Uważa się, że świątynia została zachowana dzięki cudownym mocom tej ikony.
Nabożeństwa w świątyni odbywają się regularnie, zgodnie z harmonogramem. Dziś cerkiew telmińska żyje w każdym tego słowa znaczeniu. Są tu dwa chóry. Na każde wielkie prawosławne święto dla dzieci organizuje się poranne nabożeństwa, konkurs figur lodowych na Boże Narodzenie. Zimą w pobliżu kościoła “zalewa się górkę, lodowe zjeżdżalnie” dla miejscowych dzieci, wszyscy mieszkańcy Obwodu Irkuckiego zjeżdżają się pooglądać górkę i lodowe figury. W planach jest odtworzenie prawosławnego sierocińca dla dzieci, stworzenie oranżerii. I z jakiegoś powodu wierzy się, że wszystko zaplanowane na pewno się uda.
Bardzo ucieszyła mieszkańców Obwodu Irkuckiego wiadomość, że cerkiew wygrała konkurs Baumit Life Challenge 2020, który zorganizowała austriacka firma Baumit. Świątynia zajęła pierwsze miejsce w kategorii “Renowacja zabytkowego budynku”.
Ewelina Biernaś, studentka II roku Filologii Rosyjskiej Uniwersytetu Gdańskiego, studia pierwszego stopnia